الگوریتم Mobile First Index چیست؟ + تأثیر آن در سئو

🗽 سلامی به انقلابی‌گریِ گوگل و درودی به رنگِ Mobile First Index تقدیم به شما سئوکاران گرامی 🗽

⭕ آیا از تاریخچه‌ی الگوریتم Mobile First Index مطلع هستید؟

⭕ آیا می‌دانید زین‌پَس نسخه‌ی موبایل تعیین‌کننده‌ی جایگاه سایت‌ها در نتایج گوگل می‌باشد؟

⭕ آیا می‌دانید دلیل تغییر و ناپایداری الگوریتم‌های گوگل چیست؟

⭕ آیا به نکات گوگل درمورد ایجاد نسخه‌ای مجزا از سایت برای کاربران موبایلی آگاه هستید؟

⭕ آیا می‌دانید نحوه‌ی صحیح استفاده از تگ‌های Canonical و Alternate به‌ چه شکل است؟

⭕ آیا بین تکنولوژی AMP با الگوریتم Mobile First Index ارتباطی وجود دارد؟

تاریخچه‌ای مختصر از پیدایش Mobile First Index

🖊 گوگل در نوامبر ۲۰۱۶ به‌طور رسمی در یکی از مقالات خود اعلام کرد، درحال انجام تست‌های نهایی جهت رونمایی از یک الگوریتم جدید است. سپس در ۱۸ دسامبر ۲۰۱۷ خبر قطعی معرفی‌ِ این الگوریتمِ پُررمزوراز توسط گوگل منتشر شد.

سرانجام گوگل در ۲۶ مارس سال ۲۰۱۸ الگوریتم تازه‌‌ی خود را تحت‌عنوان Mobile First Index به صاحبان سایت و مترصدان فرصت، معرفی گردید.

🖊 در ادامه جان مولر برای جلوگیری از نگرانی صاحبان سایت، طی‌ِ مقاله‌ای در ۱۹ دسامبر ۲۰۱۸ به‌طور واضح بیان کرد؛ درصورت اعمال Mobile First Indexing روی هرکدام از وب‌سایت‌ها، مدیر سایت را از طریق سرچ‌کنسول مطلع خواهیم کرد. طبق گفته‌ی گوگل mobile first indexing تاکنون روی بیش‌از ۵۰% وب‌سایت‌ها فعال شده است.

🖊 گوگل مدتی بعد در خبری اعلام نمود؛ الگوریتم Mobile First Index برای سایت‌هایی که از ابتدای جولای سال ۲۰۱۹ تأسیس شده‌اند، به‌صورت پیش‌فرض فعال خواهد شد. درواقع از دیدگاه گوگل؛ اکثر وب‌سایت‌های تازه‌تأسیس آمادگیِ رویارویی با این الگوریتم را دارند.

💥 نکته کنکوری: گوگل برای سایت‌های تازه‌تأسیس هیچ اطلاعیه‌ای جهت آماد‌گی سایت برای این الگوریتم در سرچ‌کنسول ارسال نخواهد کرد. زیرا mobile first indexing برای این نوع سایت‌ها به‌طور پیش‌فرض فعال شده می‌شود.

🖊 گوگل با انتشار مقاله‌‌ی دیگری در ۴ مارس سال ۲۰۲۰ جدیت خود را برای اجرای این الگوریتم (در سپتامبر ۲۰۲۰) روی تمامی وب‌سایت‌ها نشان داد.

🖊 باتوجه به طولانی‌بودن فرآیند اجرای mobile first indexing، در ادامه اصلاحیه‌ای توسط گوگل ارائه شد که نتیجه‌ی آن تغییر زمان اجرای الگوریتم mobile first index (روی همه‌ی وب‌سایت‌ها) به اوایل مارس سال ۲۰۲۱ بود.

منظور از Mobile First Indexing چیست؟

پیش از آن‌ که صحبتی از اهمیت جستجو با موبایل به میان آید، گوگل براساس کیفیت محتوا و تعامل کاربرانِ دسکتاپی، جایگاه سایت‌ها را (در نتایج) تعیین می‌کرد. رفته‌رفته گوگل اعلام کرد Googlebot نسخه‌های دسکتاپی و موبایلی را به‌صورت جداگانه Crawl می‌کند. همین امر باعث شد، رتبه‌‌بندی سایت‌ها در موبایل و دسکتاپ کاملاً متفاوت شود.

⚪ به عنوان مثال: ممکن بود صفحه‌ای از سایت در دسکتاپ، رتبه‌ی چهارم را داشته باشد اما کاربران موبایلی، آن صفحه را در جایگاه ششم مشاهده کنند. از این زمان به‌ بعد عملاً ریسپانسیو بودن وب‌سایت‌ها به جزء لاینفک سئو سایت‌ها مبدل گردید.

اما گوگل به این مورد نیز رضایت نداد و با معرفی الگوریتم mobile first index، به‌شکل رسمی اعلام نمود؛ مِن‌بعد رتبه‌بندی سایت‌ها را براساس نسخه‌ی موبایل انجام خواهد داد. یعنی کیفیت صفحات و میزان تجربه‌‌کاربری در موبایل، شاخص تصمیم‌گیری گوگل در نتایج جستجو (در Desktop و Mobile) خواهد بود.

البته پیاده‌سازی Mobile First Index به این معنی نیست که شما ملزم به داشتن سایتی مجزا برای موبایل هستید. بلکه mobile first indexing می‌تواند روی وب‌سایت فعلی شما نیز به‌درستی اعمال شود. حتی اگر سایت شما در موبایل به‌درستی قابل مشاهده نباشد، باز هم Mobile First Indexing روی آن اعمال خواهد شد.

علاوه‌برآن، گوگل هرگز ایندکس‌کردن صفحات دسکتاپی را متوقف نخواهد کرد. زیرا برای این‌که مطمئن شود نسخه‌ی موبایلی شما، چیزی از نسخه‌ی اصلی (Desktop) کم ندارد، باید دائماً دو نسخه را با یک‌دیگر مقایسه کند. البته با اجرای الگوریتم mobile first index مسلماً تعداد بازدیدهای Smartphone Googlebot از سایت ما نسبت به قبل افزایش خواهد یافت.

چرا اولویت‌های گوگل مدام تغییر می‌کند؟

طبق آمار سایت Statista (از سال ۲۰۱۶ تا آگوست ۲۰۲۰) میزان استفاده کاربران از تلفن‌های‌هوشمند، بیش‌از ۵۰ درصد افزایش داشته است. بی‌شک این اتفاق یکی‌از اصلی‌ترین عوامل پیدایش الگوریتم mobile first index بود. به‌طورکلی گوگل همیشه درتلاش است تا الگوریتم‌های جستجوی خود را مطابق با خواستگاه کاربران تعریف کند. درنتیجه اگر زمانی بین تکنیک‌های سئو و تجربه‌‌کاربری مردد شدیم، بدون هیچ تردیدی انتخاب ما رضایت کاربر خواهد بود.

ارتباط احتمالی AMP با Mobile First Indexing

یکی از انقلابی‌ترین تکنولوژی‌های معرفی‌شده توسط گوگل Accelerated Mobile Pages یا AMP است که باعث می‌‌شود زمانی‌که صفحات سایت ما در نتایج جستجوی گوگل در موبایل، به‌طور ناگهانی باز شود.

برای کسب اطلاعات بیشتر درخصوص این تکنولوژی پیشنهاد می‌شود مقاله رایگان AMP چیست؟ را مطالعه بفرمایید.

درحال حاضر استفاده از AMP اجباری نیست. اما باتوجه به این‌که گوگل به‌طرز اعجاب‌آوری درحال سرمایه‌گذاری روی این تکنولوژی است، انتظار می‌رود مانند فاکتور Mobile Friendly به جزء لاینفک وب‌سایت‌ها تبدیل شود.

❓ ابهام: آیا پیاده‌سازی Accelerated Mobile Pages نیز مانند Mobile First Indexing الزامی است؟!

🌟 تحلیل و رفع ابهام: حرف حساب الگوریتم mobile first index تعیین جایگاه سایت‌ها براساس نسخه‌ی موبایلی آن‌هاست و AMP نیز به‌طور خاص برای نسخه‌ی موبایل ساخته شده است. از آن‌جایی که گوگل دارای روحیه‌ی انحصارطلبی خاصی است، ممکن است درآینده AMP به یک فاکتور اثربخش در سئو مبدل شود.

بنابراین اگر روزگاری گوگل اعلام کرد؛ رتبه‌بندی سایت‌ها در نتایج جستجو مطابق با نسخه‌ی AMP تعیین می‌شود، شوکه نشوید!‌

💥 نگران نباشید: اگر محتوای موجود در نسخه‌ موبایل شما دست‌کمی از نسخه دسکتاپی ندارد و کاربران نیز بدون هیچ مشکلی نیاز خود را از طریق تلفن همراه خود برطرف می‌کنند، نیازی به تغییر ساختار سایت نیست.

ساخت یک نسخه‌ی جداگانه برای کاربران موبایلی

گوگل به‌طور غیرمستقیم و محترمانه طراحان سایت را به طراحی ریسپانسیو دعوت کرده است. اما اگر به هر علتی شما مجبور هستید نسخه‌ای مجزا از سایت خود برای کاربران موبایلی طراحی کنید، نصایح گوگل در زیر می‌تواند یاری‌بخش شما باشد:

💠 محتوای کاملاً یکسان: گوگل صراحتاً در مقالات خود اعلام کرده که اگر محتوای موجود در نسخه موبایل متفاوت از نسخه دسکتاپی باشد، سایت دچار افت رتبه خواهد شد. بنابراین تمامی تصاویر، متون و ویدیوهای آپلود شده باید در هر دو نسخه یکسان باشد.

حتی متن موجود در تگ‌های Meta و Title نیز باید در هر دو نسخه یکسان باشد. اگر با استفاده از قطعه کد meta robots دسترسی ربات گوگل را مسدود کرده‌اید، نیاز است تا همین سطح دسترسی در نسخه‌ی موبایل نیز تعریف شود. یکسان بودن محتوا برای خاصیت Alt تصاویر نیز صدق می‌کند و برای جلوگیری از افت جایگاه نیاز است تا این اندازه به جزئیات توجه نماییم. همچنین تعداد صفحات تولیدشده باید در هر دو نسخه یکی باشد. در غیر این صورت ربات گوگل برداشتی متفاوت از سایت شما خواهد داشت و ممکن است جایگاهی که شایسته‌ی آن هستید را بدست نیاورید.

💥 نکته فراکنکوری: در راستای یکسان‌بودن محتویات، این نکته لازم به ذکر است؛ حتی آدرس تصاویر، ویدیوها و هرفایلی که در سایت شما آپلود می‌شود باید (در هر دو نسخه از سایت) دارای آدرس‌ یکسانی باشد.

به عنوان مثال اگر آدرس یکی از تصاویر در نسخه دسکتاپ https://webirooni.com/img/logo.png باشد، همین عکس با همین آدرس باید در نسخه‌ی موبایل شما لود شود.

شما مجاز به داشتن آدرس https://m.webirooni.com/img/logo.png برای سایت موبایلی خود نیستید. درحقیقت با قرار دادن آدرس‌های یکسان برای فایل‌ها در سایت موبایلی، اعتبار فایل‌ها به نسخه‌ی موبایل منتقل می‌شود. اما اگر به عنوان مثال ویدیویی با آدرس جدید اختصاصاً در نسخه موبایل منتشر شود، مستلزم این است که آن ویدئو اعتماد گوگل را جلب کند که این مورد روی جایگاه صفحات سایت در نتایج جستجو تأثیر منفی خواهد گذاشت.

💠 بررسی وضعیت خطاها در سایت: در ادامه‌ی یکسان‌بودن محتوای هر دو نسخه، لازم به ذکر است که حتی وضعیت خطاهای موجود در صفحات نیز باید یکسان باشد. به عنوان مثال اگر یکی از صفحات محصول در دسکتاپ دارای خطای ۴۰۴ است و در نسخه‌ی موبایلی محتوای این محصول به‌درستی لود می‌‌شود، این یک باگ (ایراد) از لحاظ سئو محسوب می‌شود و باید هرچه سریع‌تر مرتفع شود.

📎 اضافه بر این ماجرا؛ اگر در نسخه دسکتاپ از ریدایرکت ۳۰۱ استفاده کرده‌اید، در نسخه‌ موبایل نیز باید کاربر را به یک URL یکسان هدایت کنید. البته می‌توان برحسب نیاز، برای آدرس نهایی (پس از Redirection) صفحه‌ای جداگانه برای سایت موبایلی ایجاد نمود.

💠 داده‌های ساختارمند یکسان: اگر در نسخه‌ی دسکتاپی سایت خود از کدهای Structured Data استفاده کرده‌اید، باید همان دستورات بدون کوچک‌ترین تغییری در نسخه‌ی موبایل درج شوند. فرضاً اگر در سایت دسکتاپی از روش Microdata جهت اجرای داده‌های ساختارمند استفاده کرده‌اید، نمی‌توانید در نسخه‌ی موبایل با روش JSON-LD این کار را انجام دهید.

💠 عمق DOM و کدنویسی یکسان: گوگل در مقالات خود تلویحاً اعلام کرده است که اگر عمق DOM صفحات در نسخه دسکتاپ، فاصله‌ی معناداری با نسخه‌ موبایل داشته باشد، ممکن است درک ربات گوگل از محتوای سایت را دچار مشکل کند.

همان‌طور که قبل‌تر نیز گفته شد؛ برداشت ما از جملات گوگل این است که، مدیران سایت باید از نسخه‌‌ی ریسپانسیو برای نمایش به کاربران موبایلی استفاده نمایند و حدالمقدور به سراغ نسخه‌ای مجزا نروند. زیرا در این صورت نوع و ساختار کدنویسی متفاوت‌تر خواهد بود و این مورد ادراک Googlebot را تحت‌الشعاع قرار خواهد داد.

💠 دستورات یکسان در robots.txt: اگر در فایل robots.txt دسترسی ربات گوگل را به برخی از صفحات سایت دسکتاپی مسدود کرده‌اید، باید برای نسخه‌ی موبایلی نیز همین محدودیت اعمال شود.

البته گوگل همواره محدودسازی دسترسی ربات گوگل را نهی کرده است (مگر در مواقع ضروری).

💠 افزودن نسخه موبایلی به Search Console: پس از طراحی نسخه‌ی موبایل سایت، در اسرع‌ وقت نیاز است تا نسخه‌‌ی ثانویه سایت ما از طریق سرچ کنسول، به گوگل معرفی گردد.

لازم به توضیح است که معرفی نکردن آدرس سایت به گوگل، به این معنی نیست که صفحات سایت ما هیچ‌گاه ایندکس نخواهد شد. بلکه صرفاً ممکن است چندروز یا چندهفته دیرتر اطلاعات سایت ما در دیتابیس گوگل ذخیره شود. بنابراین برای این‌که سایت ما در سریع‌ترین زمان ممکن در دسترس گوگل قرار گیرد، همواره پیشنهاد می‌شود پس از ثبت دامنه، از طریق Google Search Console سایت خود را به گوگل معرفی نماییم.

💠 Lazy Loading تصاویر و دسترسی ربات گوگل: هنگامی‌که از تکنیک Lazy Loading جهت لود تصاویر یک صفحه استفاده می‌کنیم، درواقع نمایش تصاویر برای کاربران منوط به لود فایل جاوااسکریپت می‌باشد. یعنی درصورتی که فایل JS به‌ هر دلیلی برای کاربر لود نشود، کاربر قادر به مشاهده تصاویر نخواهد بود. و این اتفاق باعث می‌شود، کاربر تجربه‌ی بدی از بازدید صفحات سایت ما داشته باشد.

معمولاً برای این‌که همواره تصاویر Lazy برای کاربران لود شود، بهتر‌ است تصاویر را با یک تگ <noscrip> محاصره نمایید تا با وجود عدم لود فایل‌های JS، تصاویر برای کاربران قابل مشاهده باشد.

💠 URL Fragment روشی آسیب‌زا در آدرس‌دهی‌ها: URL Fragment یا آدرس‌های قطعه‌قطعه یکی از روش‌های آدرس‌دهی می‌باشد که با درج علامت # در URLها همراه است. گوگل به‌طور صریح اعلام کرده که ربات گوگل این نوع آدرس‌ها را دنبال نکرده و در اغلب موارد این صفحات ایندکس نخواهند شد. بنابراین تحت هیچ‌ شرایطی از URL Fragmentها استفاده نکنید.

جلوگیری از کپی‌کردن محتوا در نسخه‌ موبایل

در مجموعه نکات آمادگی نسخه‌ای مجزا از سایت (ویژه‌ی کاربران موبایلی)، بیش‌تر تأکید ما بر یکسان بودن محتوا بود. اما توجه داشته باشید ما با این کار درواقع یک نسخه‌ی کپی از نسخه‌ی دسکتاپی خود ساخته‌ایم و گوگل سایت موبایلیِ ما را به عنوان Duplicator تشخیص خواهد داد. بنابراین نیاز است تا از روش‌های اصولی گوگل را از نسخه‌ی جایگزین خود مطلع سازیم.

این کار با استفاده از دستورات Canonical و Alternate قابل انجام است.

💠استفاده صحیح از تگ Canonical: این دستور مشخص‌کننده‌ی اصلی‌ترین آدرس صفحات سایت می‌باشد. درواقع گوگل از این طریق متوجه می‌شود که کدام آدرس باید توسط ربات گوگل ایندکس شده و در نتایج جستجو نمایش داده شود.

نکته کنکوری: وجود این تگ در تمامی صفحات سایت الزامی می‌باشد. یکی از پایه‌ای‌ترین کارهایی که در سئو تکنیکال باید انجام شود، درج قطعه کد Canonical برای تمامی صفحات سایت است. اگر برای صفحه‌ای از سایت، این تگ تعریف نشده باشد، رقیبان به‌راحتی می‌توانند روی سایت شما صفحه بسازند و دیدگاه گوگل را نسبت به سایت شما تغییر دهند. عدم وجود این تگ می‌تواند یک اتفاق خطرناک در سئو تلقی شود.

دستور Canonical به شکل زیر تعریف می‌شود:

<link rel="canonical" href="https://site.com/" />

💠 استفاده اصولی از دستور Alternate: این دستور تعیین می‌کند که این صفحه، دارای یک نسخه‌ی جایگزین است. با استفاده از این تگ، گوگل متوجه ارتباط بین صفحات سایت در هر دو نسخه می‌شود و شما را به دلیل Duplicate Content جریمه نخواهد کرد.

دستور Alternate به شکل زیر تعریف می‌شود:

<link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)"  href="https://m.site.com/" />

گوگل پیشنهاد می‌دهد در قطعه کد alternate ویژگی media را نیز درج کنید. این کار ماهیت صفحه‌ی جایگزین را تاحد زیادی برای ربات گوگل مشخص خواهد کرد.

و اما بپردازیم به نحوه‌ی استفاده از این دستورات:

💠 در نسخه‌ دسکتاپ: احتیاج است تا یک تگ کنونیکال به خودِ صفحه (نسخه‌ی دسکتاپی) و یک تگ Alternate نیز برای نسخه‌ی موبایل درج شود.

💠 در نسخه موبایل: صرفاً نیاز است تا یک تگ کنونیکال به صفحه دسکتاپی لینک شود.

💥 نکته مهم: افزودن این تگ‌ها برای تمامی صفحات سایت اجباری است.

استفاده از Canonical و Alternate برای سایت‌های چندزبانه

اگر مدیریت یک سایت چندزبانه یا اصطلاحاً Multilingual را برعهده دارید، علاوه‌بر دستورات بالا احتیاج است تا آدرس‌های مربوط به زبان‌های مختلف نیز در هر دو نسخه درج شود. برای هر زبان از سایت، باید یک صفحه‌ مجزا تعریف شود که دراصل، جایگزین نسخه‌ی اصلی سایت می‌باشد.

به عنوان مثال اگر سایت شما دارای نسخه‌ی اسپانیایی است، باید این مورد را به سمع و نظر ربات گوگل برسانید.

البته سئو سایت‌های چندزبانه مبحثی بسیار مفصل و تخصصی است که در این نوشته، مجالی برای صحبت در این خصوص نیست و در ادامه صرفاً به معرفی ویژگی hreflang بسنده می‌کنیم!

نقشه‌ی راه ما برای استفاده از دستورات alternate و hreflang در هر دو نسخه از سایت:

💠 نسخه Desktop: در نسخه‌ی دسکتاپ باید آدرس صفحه‌ای که محتویات آن به زبان اسپانیایی ترجمه‌ شده است را توسط دستورات alternate و hreflang مشخص نماییم.

علاوه‌بر کدهایی که در قسمت قبل به آن اشاره شد، دستورات زیر نیز می‌باید در نسخه Desktop قرار گیرد:

<link rel="alternate" hreflang="es" href="https://site.com/es/" />

💠 نسخه Mobile: در نسخه‌ی موبایل باید صفحه‌ای جدید برای زبان اسپانیایی مطابق با محتوای ترجمه‌شده در نسخه دسکتاپ ایجاد شود.

در ادامه نیاز است تا کدهای زیر برای نسخه‌ی موبایل نیز پیاده‌سازی شوند:

<link rel="alternate" hreflang="es" href="https://m.site.com/es/" />

به دلیل این‌که تگ کنونیکال از قبل در نسخه‌ی موبایل درج شده است، بنابراین گوگل به‌سادگی ارتباط بین صفحات را متوجه خواهد شد.

💥 نکته مهم: نیازی نیست تمامی صفحات سایت به زبان اسپانیایی ترجمه شوند. ترجمه‌ی صفحات می‌تواند به‌صورت کاملاً دل‌خواه و وابسته به تصمیم با باشد. اما تمامی صفحاتی که در نسخه‌ی دسکتاپ به زبان اسپانیایی ترجمه شده‌اند، باید به همان تعداد، صفحه‌ی ترجمه‌شده در نسخه‌ی موبایل نیز ساخته شود.

اخبار گوگل درمورد الگوریتم Mobile First Index (منابع):